Thick people #2: Occam’s razor vs an army of Amazons

Disclaimer

Θέμα συζήτησης

Η αιτιακή σχέση της ονομασίας των αμαζόνων και του Αμαζονίου.

Επιχείρημα

Το όνομα του ποταμού Αμαζονίου είναι μια ακόμα απόδειξη ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν περιορίστηκαν στις μεσογειακές αποικίες τους. Έφτασαν μέχρι την Ν. Αμερική. Η συλλογιστική είναι:

1. Κάποιος ονόμασε ένα ποτάμι στην Ν. Αμερική Αμαζόνιο πριν από πολλές χιλιάδες χρόνια.

2. Εκεί ζούσε μια φυλή με γυναίκες πολεμίστριες.

3. Η φυλή αυτή, τι πιο λογικό, ονομάστηκε Αμαζόνες.

4. Οι Έλληνες έφτασαν στα λημέρια τους πριν από χιλιάδες χρόνια.

5. Ο Ηρακλής έκλεψε τα αξεσουάρ τους στα πλαίσια ενός άθλου που του ανέθεσαν οι Θεοί.

6. Το περιστατικό απαθανατίστηκε μέσα από την αρχαία ελληνική μυθολογία.

Η λεπίδα του Occam και μια στρατιά από ημίγυμνες Αμαζόνες

Ομολογώ ότι ο συγκεκριμένος συνομιλητής (thick person #2) είναι ο αγαπημένος μου. Οι παραλογισμοί που έχω ακούσει από αυτόν είναι εντυπωσιακοί και αποτελούν υποδείγματα ανορθολογικής σκέψης. Στη συγκεκριμένη συζήτηση έτυχε να μην έχουμε διαθέσιμο ίντερνετ ώστε να του δείξω αυτό το link και να μπουν τα πράγματα στην σειρά τους. Είμαι αρκετά βέβαιος ότι αν το είχα κάνει, το επιχείρημα απλά θα μετατρεπόταν σε κάτι ακόμα πιο εξωφρενικό (πχ οι αρχαίοι Έλληνες είχαν internet και αγόραζαν περικεφαλαίες από το amazon.com).

Το ενδιαφέρον σε αυτήν την περίπτωση δεν είναι να αντικρούσεις ένα τόσο βλακώδες επιχείρημα αλλά να το μελετήσεις. Κι εδώ μπαίνει ο Occam και η λεπίδα του. Πρόκειται για μια φιλοσοφική ιδέα που συμπυκνώνεται στην φράση “όσο πιο απλή εξήγηση τόσο καλύτερη”. Επειδή είμαι σκράπας με την φιλοσοφία, θα το αντιμετωπίσω ως ένα εργαλείο για αποτελεσματικό risk management, δηλαδή αν έχω ένα πλήθος από διαθέσιμες εξηγήσεις, ο ασφαλέστερος δρόμος για να κάνω την επιλογή μου είναι να βρω ποια από αυτές στέκει με τις λιγότερες δυνατές παραδοχές. Δεν θα ήταν risk management ωστόσο αν δεν υπήρχε ρίσκο, δηλαδή ακολουθώντας αυτόν τον δρόμο κάποιες φορές θα κάνω λάθος.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος, και φαντάζομαι οποιοσδήποτε εγκέφαλος σε κάποιο βαθμό, έχει ενσωματωμένη μια λεπίδα του Occam που λειτουργεί χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Για παράδειγμα, αν ακούσεις τον ήχο της βροχής η πιο απλή εξήγηση είναι ότι βρέχει, δεν είναι όμως η μοναδική. Θα μπορούσες να ακούς τον ήχο από το το εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο εκατομμυρίων μικροσκοπικών ανθρωπακίων να τρέχουν. Η δεύτερη εξήγηση κάνει τις περισσότερες παραδοχές (ότι υπάρχουν μικροσκοπικά ανθρωπάκια και τρέχουν κάτω από το σπίτι σου) και γι’ αυτό φεύγοντας θα πάρεις ομπρέλα και όχι φωτογραφική μηχανή. Ουσιαστικά πρόκειται για μια μηχανή αναγνώρισης προτύπων που τα χρόνια της εμπειρίας πάνω σε έναν πλανήτη που βρέχει συχνά και τα μικροσκοπικά ανθρωπάκια βγαίνουν σπάνια στην επιφάνεια την έχουν οδηγήσει να συνδέει τον συγκεκριμένο ήχο με την βροχή.

Η μηχανή αυτή μπορεί να αποτύχει με δύο τρόπους. Είτε να χασει ένα πρότυπο που υπάρχει είτε να αναγνωρίσει ένα πρότυπο που δεν υπάρχει. Η πρώτη περίπτωση μπορεί να σε σκοτώσει (αν περιμένεις ότι άδειος δρόμος από αριστερά σημαίνει περνάς απέναντι, ξεχνώντας ότι βρίσκεσαι στην Αγγλία) αλλά η δεύτερη έχει περισσότερο ενδιαφέρον. Όταν κοιτάζεις την καυτή άσφαλτο και βλέπεις νερό για παράδειγμα. Το θερμό στρώμα αέρα πάνω από το έδαφος προκαλεί διάθλαση στο φως, με αποτέλεσμα στο μάτι να φτάνει η αντανάκλαση του ουρανού αντί για το χρώμα της άμμου. Οι πραγματική εξήγηση του φαινομένου είναι αρκετά πολύπλοκη, με αποτέλεσμα το Occam’s Razor Chipset να αποφασίζει  ότι αφού βλέπεις ουρανό στο ύψος των ποδιών σου υπάρχει νερό που αντανακλά την εικόνα του.

Επιστρέφω, λοιπόν, στον συνομιλητή μου. Ο οποίος τις τελευταίες δεκαετίες εκπαιδεύει τον εγκέφαλό του να αναγνωρίζει το εσφαλμένο πρότυπο των απανταχού παρόντων και παντοδύναμων αρχαίων Ελλήνων. Και με αυτόματο πλέον τρόπο (κάτι που βρίσκω πραγματικά αξιοθαύμαστο και στέκομαι απέναντί του με δέος) εξηγεί την ονομασία του Αμαζονίου με τα έξι εξωφρενικά σημεία που προανέφερα και όχι με τα απλούστατα:

1. Κονκισταδόροι φτάνουν σε ένα μεγάλο ποτάμι στη Ν. Αμερική.

2. Τους τσακίζει αναπάντεχα και ντροπιαστικά μια φυλή που βάζει τις γυναίκες να πολεμάνε.

3. Η ιστορία εντυπωσιάζει τον αυτοκράτορα, πίσω στην Ευρώπη, και του θυμίζει κάτι που είχε διαβάσει όταν ήταν μικρός.

4. Ονομάζει το ποτάμι που έγινε η σφαγή Αμαζόνιο.